چرا دست‌به‌عصا راه می‌رویم؟  

چهل‌وچهار سال از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذرد که در تمام این مدت نظام به پشتیبانی و حمایت بی‌دریغ آحاد جامعه توانسته است اکثریت بالاتفاق اهداف مقدس آن را جامه عمل بپوشاند و ازاین‌جهت مطمئن شده که سرمایه بی‌بدیل و قابل‌اعتمادی را چون حمایت مردم به همراه دارد و به‌واسطه آن می‌توان تمامی حقوق ازدست‌رفته ملت را از دیگران و به پشتوانه قوانین مدون جهانی در سازمان ملل متحد که ایران یکی از اعضاء اولیه و قدیمی است آن را به دست آورد اما بازهم تمام این سال‌ها را دست‌به‌عصا راه رفته‌ایم و همچنان اجازه داده‌ایم آن‌هایی که از گرد راه می‌رسند مطالبات به‌روز شده خود را دریافت و یا تهاتر نمایند. شبکه الجزیره در گزارشی که دی‌ماه 1400 منتشر کرد، اعلام نمود «بانک مرکزی عراق در بیانیه‌ای اعلام داشته که این کشور غرامت مالی 4/52 میلیارد دلاری مصوب سازمان ملل متحد به نفع کویت به دلیل جنگ خلیج‌فارس را به این کشور پرداخت کرده است!» خسارت دولت بعد از رژیم بعثی در حالی توسط عراق به دولت کویت پرداخت‌ شده است که این خسارت را حکومت ساقط‌شده صدام در سال ۱۳۶۹ درست یکسال پس از خاتمه جنگ تحمیلی به این کشور وارد نموده درحالی‌که دولت بعدی عراق در اقساط 44 میلیون دلاری به‌طور منظم به دولت کویت اعاده نمود است؛ اما با وجود خسارت دیدن 32 هزار تریلیونی ایران براثر جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و صراحت سازمان ملل بر متجاوز بودن دولت وقت عراق اما هیچ اقدام دیپلماتیکی که به ثمر برسد از سوی دولت‌های پس‌ازآن در ایران برای وادار نمودن عراق به پرداخت این خسارت به عمل نیامده است. ۳۴ سال از پایان جنگ می‌گذرد درحالی‌که هنوز خبری از پرداخت بدهی جنگی به ایران از سوی طرف مقابل نرسیده که این رقم بین 90 میلیارد تا یک تریلیون دلار تخمین زده شده است اما عراق به خاطر تنها یکماه جنگ با کویت نسبت به تأدیه غرامت خسارات وارده اقدام نموده است! حال‌آنکه نظام جمهوری اسلامی ایران از سر مودت و انسان‌دوستی به‌رغم اینکه طی این سال‌ها مواجهه با خسارات فراوانی به ملت خود بود اما مسیر مماشات را در پیش گرفته و تحریم‌های غرب را نیز تحمل کرده و مساعدت‌های خالصانه‌ای با عراق درزمینه کمک‌های چشمگیر در جنگ با داعش و تأمین امنیت آن کشور داشته است هرچند بارها منابع ناشی از بهای گاز صادراتی به آن نیز بلوکه شده است. از یاد نبریم محاسبه رقم یک تریلیون دلاری خسارت برای سال ۱۳۶۹ و تفاوت دیرکرد پرداخت آن تا امروز که با محاسبه دلار فعلی قابل قیاس نیست اما رقم خسارت پرداختی به کویت در آن سال بر اساس دلار 27 هزار تومانی بود که امروز بهایی بس گران‌تر دارد تا با قانون جهش مسکن تا پایان سال 1404 و هزینه 60 میلیارد دلاری آن قابل‌مقایسه نمی‌باشد. پرواضح است رقم خسارت وارده که یکی از حقوق قانونی و تأییدشده سازمان ملل متحد است می‌تواند در این برهه از زمان بخش اعظمی از مشکلات مالی و زیرساختی ما را حل‌وفصل نماید، اما اتفاقی خوشایند نمی‌افتد. این در حالیست که ایران در جواب آمار خسارات جنگ اعلام‌شده از سوی سازمان ملل، میزان خسارات وارد آمده به کشور را بسیار بیش از این‌ها تخمین زده که اگر به نرخ آن زمان باشد از مرز یک تریلیون دلار خواهد گذشت که امروز رقم 90 میلیارد دلار آن زمان بیش از 300 میلیارد دلار برآورد می‌شود. این مطالبه کلان در کنار دیگر دیونی است که تعدادی از کشورهای غربی و شاید شرق بیش از چهار دهه است آن‌ها را بلوکه نموده‌اند و سازمان ملل نیز خود را پیرامون احقاق حق ایران کنار کشیده اگرچه بدهی‌هایی نیز طی یک دهه اخیر به دلیل محدودیت‌های سوئیفت به آن اضافه شد که برای نمونه دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق می‌گوید: «آمریکا اجازه پرداخت 500 میلیون دلار از پول‌های ایران در بانک‌های عراقی را داده است.» این در حالی است که وزارت خارجه عراق به آمریکا اعلام داشته حدود 18 میلیارد دلار به ایران بدهکار هستند. اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق می‌افزاید «از راه‌هایی که می‌توان با سرعت بیشتری پول‌های خود را در عراق آزاد کنیم سرمایه‌گذاری در خود این کشور است که منجر به بهره‌وری نیز می‌شود یا اینکه با تجار عراقی برای واردات کالا باید هماهنگی شود. سالانه 4 هزار مگاوات برق عراق از طریق ایران تأمین می‌شود که نمی‌توان این کشور را در این شرایط تنها گذاشت؛ البته این بی‌معنی صرف‌نظر کردن از پول خود نیست. عراق روزانه ۲۵۰ تا 300 میلیون دلار درآمد نفتی دارد که بر اساس قطعنامه سازمان ملل این پول در ابتدا به بانک آمریکایی وارد می‌شود و بانک مرکزی عراق دستور می‌دهد تا این پول به بانک‌های عراق سوئیفت شود؛ به همین خاطر آمریکا بر بازار ارز این کشور نظارت دارد اما باید توجه داشت همه فعالیت‌های بانکی عراق از طریق بانک‌ها انجام نمی‌شود و عملاً مسیر ورود ارز به ایران بسته نیست.» آنچه از روند این جریانات استفسار می‌شود واکاوی چرایی عدم ورود عملی به دریافت غرامت جنگی و مطالبات به‌روز شده ایران از عراق است تا بیانگر این واقعیت باشد که در وهله اول نگاه منافع محور حضور ایران در عراق و سپس نبود انگیزه و اراده جدی و شاید ضعف دیپلماتیک و فقدان قدرت چانه‌زنی در عرصه بین‌الملل از موانع این پیشرفت باشد که پس از گذشت این سال‌ها همچنان دست‌به‌عصا راه می‌رویم! ادامه دارد